Zakonspirowane siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego, czyli Armia Krajowa, działały w czasie II wojny światowej. Głównym celem działań Armii Krajowej było tworzenie struktur wojskowo-organizacyjnych do walki bieżącej z okupantem oraz przygotowanie sił zbrojnych do walki o niepodległość. Działania Armii Krajowej w czasie okupacji to nie były wielkie bitwy, ale zakrojone na mniejszą skale równie ważne akcje. Opowiemy o jednej z nich.
Dramat za murami
Pawiak był największym w więzieniem politycznym w okupowanej Polsce. Miejsce to nazywano gestapowską katownią, nie była to przesada. Większość z więźniów nie dożyła końca wojny. Strażnicy odznaczali się tam brutalnością i sadystycznymi skłonnościami. Najgorszy z nich był Franz Bürkl. Członkowie Armii Krajowej postanowili, że to on powinien zginąć jako pierwszy.
Kat
Franz Bürkl rozpoczął prace w Pawiaku jako zastępca komendanta więzienia, po pewnym czasie został jednak zdegradowany do starszego wachmajstra. Podejrzewa się, że wynikało to z niesubordynacji oraz szczególnego okrucieństwa, które dalece wykraczało poza gestapowskie praktyki.
Jego postępowanie wzbudzało odrazę. Zdarzało się, że zabijał więźniów tylko dlatego, że chciał zawłaszczyć sobie ich rzeczy. Prawdopodobnie to on jako pierwszy zaczął mordować więźniów w czasie przesłuchań. Zabijał bez rozkazów.
Ale to nie wszystko, Bürkl, dla przyjemności, a może z nudów, zabijał ma ulicach przypadkowych przechodniów.
Wyrok
Za zlikwidowanie kata odpowiedzialny był oddział dywersji bojowej Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej „Agat”.
Przeprowadzenie akcji nie było proste gdyż nie było wiadomo jak wygląda Bürkl. Brak zdjęcia to duży problem, wiadomo było natomiast, że posiada on ostrego owczarka niemieckiego, Kastora. W takiej sytuacji jedynym wyjściem była obserwacja niemieckiej dzielnicy.
Po kilku dniach namierzono esesmana, który mógł być szukanym katem. Jego tożsamość potwierdził Bogusław Ustaborowicz, który dopiero co upuścił więzienie.
Zlikwidowaniem kata miał się zająć I pluton pod dowództwem Jerzego Zborowskiego „Jeremiego”. Po kolejnych tygodniach obserwacji wyznaczono datę przeprowadzenia akcji na 7 września 1943 r.
Akcja Bürkl
Mimo wielu przeciwności akcja zakończyła się pełnym sukcesem. Akowcy podeszli do Bürkla od tyłu otwierając ogień. Tego dnia wyjątkowo towarzyszyła mu żona, która rzuciła się na jednego z żołnierzy gdy przeszukiwał zwłoki. Zaalarmowani Niemy zaczęli ostrzeliwać polaków. Odpowiedzieli ogniem, zabijając ok. 7-9 Niemców. Dzięki szybkiej reakcji kierowcy Armii Krajowej, wszyscy zdołali bezpiecznie uciec.
Cała akcja trwała tylko 90 sekund.
